Μεγάλες μέρες στην εθνική ζωή των λαών είναι όσες αποβαίνουν σταθμοί στην υπόθεση του ανθρώπου και της ελευθερίας. Όσες με ότι ενσαρκώνουν μέσα στη μνήμη τους βοηθούν τα έθνη στη συνειδητοποίηση της αληθινής τους αξίας και της πραγματικής αποστολής τους. Μια τέτοια μέρα στάθηκε για το δικό μας έθνος, το έθνος των Ελλήνων, η 25η Μαρτίου του 1821.
Γιορτάζουμε και φέτος την επέτειο της εθνικής μας παλιγγενεσίας μέσα σε συνθήκες αφόρητων προκλήσεων από τον Τούρκο εισβολέα, που μας θυμίζουν όλο και πιο πολύ τα επάρατα χρόνια της τουρκοκρατίας. Τα χρόνια εκείνα, σύμφωνα με τους ιστορικούς, ήταν τέτοια η τρομοκρατία των κατακτητών, ώστε ο λαός μας «ουδέ το βόγγο του βολεί να τον αφήσει ν΄ ακουστεί, μην αγριέψει ο Τούρκος».
Οι αιχμάλωτοι στην ίδια τους την πατρίδα ραγιάδες, έστρεφαν το βλέμμα στην Αγία Σοφιά και στ΄ αετώματα του Παρθενώνα κι η ψυχή τους «πικρότερο αγροικούσε τον πόνο της σκλαβιάς της», γιατί «εκεί έβλεπε τι έχασε, τι έχει, τι της πρέπει». Κι άκουγαν τη φωνή της ελπίδας να τους αναστυλώνει το φρόνημα:
«Μη σκιάζεσθε στα σκότη. Η λευτεριά, σαν της αυγής το φεγγοβόλο αστέρι, της νύχτας το ξημέρωμα θα φέρει».
Ώσπου ήρθε το πλήρωμα του χρόνου. Και τότε …
Από το μαύρο σύγνεφο κι από τη μαύρη πίσσα,
Ο στύλος φανερώνεται, με κάτου μαζωμένα
Τα παλικάρια τα καλά, μ’ απάνου τη σημαία,
Που μουρμουρίζει και μιλεί και το Σταυρόν απλώνει
Παντόγυρα στον όμορφον αέρα της αντρείας.
Κι εκεί που μαύρη απελπισιά βασίλευε στο πονεμένο Γένος, ακούστηκαν στις 25 του Μάρτη του 1821 χαρούμενες κραυγές από τον Όλυμπο, τον Κίσσαβο και την Αγία Λαύρα. Από το Μωριά και τη Ρούμελη. Από τα Ψαρά και τη Χίο.
- Εμπρός παιδιά των Ελλήνων
- Για του Χριστού την πίστη την αγία και της πατρίδας την ελευθερία
- Λευτεριά ή θάνατος
Οι ραγιάδες μεταμορφώθηκαν σε Έλληνες. Πήραν στα χέρια τους τον πόνο της ιστορικής ζωής τους και τον μετουσίωσαν σε έπος λευτεριάς.
Φούντωσε ο πόθος για τη λευτεριά και τίποτε δεν μπορούσε να σταματήσει το φουρτουνιασμένο κύμα, που ασυγκράτητο κτυπούσε με ορμή τον βράχο της καταπίεσης και της αδικίας.
Το θεριό, βέβαια, ήταν εθισμένο για πολλούς αιώνες με το άδικο, την καταπίεση, τη βία, την αρπαγή. Και δεν ήταν εύκολο να αποδεχτεί ότι όλοι οι άνθρωποι είναι παιδιά του ίδιου Θεού και έχουν ίσα δικαιώματα στην τιμή, την αξιοπρέπεια, την περιουσία, την ελευθερία. Η διαχρονική του αλαζονεία και οι βιοθεωρίες στις οποίες θητεύει δεν του επέτρεψαν και δεν του επιτρέπουν να συμβιώσει ειρηνικά με τους γειτονικούς του λαούς. Για τούτο αντέδρασε άνευ ορίων στην επανάσταση και στην έμπρακτη αμφισβήτηση της κοσμοκρατορίας του.
Στην Πόλη απαγχόνισαν τον Πατριάρχη. Στη Χίο κατέσφαξαν το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού. Από την εκδικητική μανία των Τούρκων δεν εξαιρέθηκε και το πολύπαθο νησί μας. Με πρόφαση ότι ετοιμάζονταν και οι Έλληνες της Κύπρου να επαναστατήσουν, ο αιμοσταγής διοικητής του νησιού Κουτσιούκ Μεχμέτ προχώρησε στην εκτέλεση 486 προγραφέντων εκκλησιαστικών ταγών και προκρίτων.
Με την ίδια απάνθρωπη αλαζονεία, που διακρίνει και σήμερα τους νεοσουλτάνους της Άγκυρας, ο Τούρκος διοικητής της Κύπρου απευθύνθηκε την 9η Ιουλίου 1821 στον μαρτυρικό αρχιεπίσκοπο Κυπριανό:
Εχω στον νουν μου, πίσκοπε, να σφάξω, να κρεμμάσω,
τζι αν ημπορώ που τους Ρωμιούς την Τζιύπρον να παστρέψω,
τζι ακόμα αν ημπόρεια τον κόσμον να γυρίσω,
έθεν να σφάξω τους Ρωμιούς, ψυσιήν να μεν αφήσω.
Ο Αρχιεπίσκοπος, ενσαρκώνοντας τότε όλους τους ήρωες και τους μάρτυρες του Έθνους μας, απάντησε με τούτα τα προφητικά λόγια:
Η Ρωμιοσύνη εν φυλή συνότζιαιρη του κόσμου,
κανένας δεν εβρέθηκεν για να την ι-ξηλείψη,
κανένας, γιατί σιέπει την που τα ‘ψη ο Θεός μου.
Μετά από έναν εφτάχρονο υπέρ πάντων Αγώνα, μέσα από θυσίες και ολοκαυτώματα, μέσα από τα κόκαλα των Ελλήνων τα ιερά ξεπήδησε, επιτέλους η πανώρια Λευτεριά. Τούτη τη Λευτεριά τη «χρωστάμε σε όσους ήρθαν, πέρασαν, θα ‘ρθούνε, θα περάσουν. Κριτές, θα μας δικάσουν. οι αγέννητοι, οι νεκροί».
Ζήτω η 25η Μαρτίου!